Erfenis voor uw kind met een verstandelijke beperking

Wanneer je ouder bent van een kind met een verstandelijke beperking, dan komt daar extra begeleiding bij kijken. Ook als je er niet meer bent, wil je je kind goed achterlaten. Het is belangrijk om niet alleen na te denken over de zorg van je kind als je er niet meer bent, maar ook over de erfenis. Wat krijgt je kind en wie beheert dit vermogen? Je wensen laten vastleggen in een testament geeft duidelijkheid voor je nabestaanden en kan ervoor zorgen dat je erfenis eenvoudiger kan worden afgewikkeld.

Geen kant-en-klare oplossing

Om te beginnen is het goed om te benoemen dat bij een erfenis voor een kind met een verstandelijk beperking geen kant-en-klare aanpak is. Wat een goede beslissing is, hangt onder andere af van de beperking van je kind, je vermogen, of je meerdere kinderen hebt, maar vooral van je eigen wensen en voorkeuren. Het is voor je beslissing wel goed om op de hoogte te zijn van een aantal wetten en veelvoorkomende situaties. We zullen enkele belangrijke zaken in dit artikel bespreken.

Wat gebeurt er als je niets regelt?

Als je niets regelt (geen testament opstelt), wordt de erfenis verdeeld volgens de wettelijke regels. De erfenis gaat dan naar je echtgenoot en kinderen. Dit geldt ook als je kind of een van je kinderen een verstandelijke beperking heeft. Ieder kind heeft recht op zijn of haar erfdeel en krijgt (als je niets regelt) evenveel. Je kind met een beperking erft dus hetzelfde bedrag als je andere kind(eren), óók als je kind door zijn of haar beperking niet in staat is om het vermogen te beheren.

In geval van meerdere kinderen, wie krijgt wat?

Als je een kind met een beperking hebt, kan dit lastige vragen opleveren. Je wilt dit kind en je andere kinderen gelijk behandelen, maar tegelijkertijd zijn de situaties heel verschillend. Zo zijn er waarschijnlijk verschillen in opleiding en gezinssituatie. Ook kan je kind met een beperking mogelijk niet zelf het vermogen beheren. Als je kind begeleid woont, kan de erfenis ook invloed hebben op zijn of haar eigen bijdrage voor de zorg. Dit maakt het belangrijk om je bewust te zijn van de verschillende mogelijkheden en de gevolgen hiervan.

Een voorbeeld

Stel, je bent alleenstaand en hebt drie kinderen. Je beschikt over een vermogen van € 300.000. Ieder kind erft dan € 100.000. Over dit bedrag moeten je kinderen allemaal erfbelasting betalen. Kinderen hebben een vrijstelling van bijna €23.000 (2023), kinderen met een ziekte of handicap hebben een vrijstelling van ruim € 68.000 mits zij aan bepaalde voorwaarden voldoen. Verkrijgen de kinderen meer dan betalen ze 10-20% erfbelasting over het bedrag boven de vrijstelling.

Als jouw kind met een beperking dit bedrag niet gebruikt en vervolgens zelf overlijdt zonder testament, gaat de erfenis naar jouw andere twee kinderen. Zij moeten hier opnieuw erfbelasting over betalen. Dit percentage is een stuk hoger, omdat het belastingtarief broer-zus (30-40%) hoger is dan het belastingtarief ouder-kind (10-20%). Zo gaat er binnen de familie veel geld verloren.

Wat kun je regelen om de hoge belastingkosten te beperken?

Er zijn verschillende richtingen waar je aan kunt denken als je de hoge belastingkosten wilt beperken.

Legitieme portie

Je kunt ervoor kiezen om jouw kind met een beperking minder geld na te laten. Alle kinderen hebben echter wel recht op een deel van de erfenis, namelijk de legitieme portie. De legitieme portie is de helft van het erfdeel wat het kind zonder testament zou krijgen. In het geval uit het voorbeeld erft uw kind met een beperking dan € 50.000 in plaats van € 100.000. De andere twee kinderen ontvangen dan € 125.000 (€ 100.000 plus de helft van € 50.000).

Tweetrapsmaking

Een andere mogelijkheid is om een tweetrapsmaking op te nemen in jouw testament. Als jouw kind met een beperking de erfenis niet gebruikt en vervolgens overlijdt, bepaalt de tweetrapsmaking dat jouw andere kinderen het resterende bedrag erven. Omdat jouw andere kinderen dan door de tweetrapsmaking uit jouw testament erven, betalen jouw andere kinderen over dit bedrag het ouder-kind belastingtarief (10-20%) in plaats van het broer-zus tarief (30-40%).

Vruchtgebruik

Je kunt jouw kind met een beperking ook een vruchtgebruik van een geldbedrag geven. Dit betekent dat het kind gebruik mag maken van het geldbedrag, zonder dat jouw kind eigenaar wordt van dit geld. Jouw andere kinderen zijn in dat geval al eigenaar van het geld, maar kunnen dit geld niet opeisen zolang jouw kind met een beperking niet is overleden. Dit wordt ‘bloot eigendom’ genoemd. Als jouw kind met een beperking dan overlijdt, krijgen jouw andere kinderen het overgebleven deel omdat zij daar al eigenaar van zijn.

Als je overlijdt, moeten jouw kinderen over het geldbedrag dat zij van jou erven wel erfbelasting betalen, maar bij het overlijden van jouw kind met een beperking hoeven jouw andere kinderen over het overgebleven deel niet opnieuw erfbelasting te betalen. Het kan echter zijn dat de kantonrechter deze optie niet accepteert, omdat het niet aansluit bij het recht van het kind op de legitieme portie.

Testamentair bewindvoerder

Als jouw kind met een beperking een bewindvoerder heeft, dan beheert deze bewindvoerder ook de erfenis. Als je wil dat de erfenis door een andere bewindvoerder wordt beheerd, dan kunt je in jouw testament een bewindvoerder speciaal voor de erfenis aanwijzen. Dit wordt een testamentair bewind benoemd. Je kunt ook wensen opnemen over de manier waarop de erfenis gebruikt mag worden voor jouw kind.

Wat kun je regelen om de afwikkeling van de erfenis te vereenvoudigen?

Als je geen executeur hebt aangewezen, moeten de erfgenamen samen de erfenis afwikkelen. Als je een kind met een beperking hebt, kan het zijn dat dit kind niet zelf (financiële) beslissingen kan nemen. Hierdoor kan het lastiger zijn om de erfenis af te wikkelen. Als jouw kind met een beperking niet zelf financiële beslissingen kan nemen en een bewindvoerder heeft, is bijvoorbeeld een machtiging van de kantonrechter nodig voor de verkoop van de woning uit de erfenis. Je kunt dit voorkomen door in jouw testament een executeur aan te wijzen en deze executeur de bevoegdheid geven om jouw woning te verkopen en de erfenis te verdelen (een drie sterren executeur).

Wil je meer informatie over erfenis, neem dan contact met mij op.